کلاژن چیست و چه فواید و مضراتی برای بدن ما دارد ؟

کلاژن چیست و چه فواید و مضراتی برای بدن ما دارد ؟

کلاژن به خانواده‌ای پروتئین‌ها گفته می‌شود که از مولفه‌های ساختاری اصلی بافت‌های همبند، مانند پوست و عضروف‌ها، هستند. این ماده حدود یک سوم پروتئین‌های موجود در بدن انسان را تشکیل می‌دهد، یعنی جرم آن بیش از هر نوع پروتئین دیگر موجود در بدن است. 28 نوع کلاژن مختلف وجود دارد، که هر کدام از آنها براساس ترکیب آمینواسیدهایشان دسته‌بندی می‌شوند. طبق نشریه‌ی Healthline، حدود 90% از کلاژن موجود در بدن ما نوع 1 است، که در پوست، تاندونها، ارگانهای داخلی و بخش‌های آلی استخوان یافت می‎شود. اکثریت قریب به اتفاق آن 10% کلاژن باقیمانده موجود در بدن متشکل از انواع زیر است:

نوع 2: در غضروف دیده می‌شود.

نوع 3: در مغز استخوان و بافتهای لنفاوی دیده می‌شود.

نوع 4: در غشای پایه (لایه‌های نازکی از کلاژن که انواع مختلف بافت‌ها را احاطه کرده است).

نوع 5: در مو و سطح سلولها یافت می‌شود.

کلاژن چگونه ساخته میشود؟

بدن ما به صورت طبیعی با تجزیه‌ی پروتئین غذایی به اسیدآمینه، کلاژن مورد نیاز خود را می‌سازد. آمینواسیدها ترکیباتی هستند که انواع مختلف پروتئین‌ها از جمله کلاژنها را تشکیل میدهند.

انسان با مصرف یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از پروتئین (مرغ، گوشت کاو، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، مغزها و غلات سبوسدار) و انواع مختلف محصولات تازه، عناصر سازنده‌ی کلاژن را برای بدن خود تامین می‌کند. به گفته‌ی وستون، رژیمی که سرشار از میوه و سبزیجات تازه باشد، علاوه بر فراهم‌کردن امکان بهره‌بردن از آنتی اکسیدانها، بدن را نیز از استرس اکسیداتیو (تنش اکسایشی) که دارای قابلیت تخریب کلاژن است در امان نگه می‌دارد. او می‌گوید که با فازایش سن، توانایی بدن برای تولید کلاژن به طور طبیعی کاهش می‎یابد، اما قرارگرفتن بیش از حد در معرض آفتاب، سیگارکشیدن و رژیم غذایی نامناسب نیز می‌تواند تولید کلاژن را با کاهش روبرو کند.

رژیم غذایی سالم می‌تواند تمامی مواد مورد نیاز برای ساخت کلاژن را در اختیار بدن قرار دهد.

کاربرد کلاژن در درمان‌های پزشکی

بیماری آرتروز سبب می‌شود که سرعت تجزیه‌ی کلاژن موجود در مفاصل بیش از سرعت تشکیل آن باشد، که منجر به درد مفاصل و کاهش تحرک می‌شود. به گفته‎ی بروک راسل، میکروبیولوژیست و استاد انستیتوی علوم و فنون زیستی و فنی دانشگاه A&M تگزاس در هوستون: دانشمندان از سال 1980 به تجویز کلاژن برای درمان آرتروز روی آورده‌اند. اما اثرگذاری این روش همواره تایید نمی‌شود.

در تعداد اندکی از آزمایشات بالینی نشان داده شده است که مکمل‌های کلاژن می‎توانند در درمان بیماران مبتلا به آرتروز موثر باشند، اما به نظر نمی‌رسد که کلاژن جزو داروهای اصلی درمان آرتریت روماتوئید به حساب بیاید.

پژوهشی که در سال 2017 در ژورنال آرتروز منتشر شد حاکی از آن بود که مکمل‌های خوراکی کلاژن در تسکین درد بیماران مبتلا به آرتروز نقش داشته‌اند، اما اثرگذاری آن از داروهای مخصوص آرتریت روماتوئید بیشتر نبوده است. مطالعه‌ای که در سال 2016 در ژورنال تعذیه منتشر شد نیز نشان داد که مکمل‌های خوراکی کلاژن در تسکین درد بیماران مبتلا به آرتروز اثرگذار بوده‌اند.

با این وجود، طبق گفته‌ی بنیاد آرتروز امریکا، کلاژن حتی پس از این که به صورت مکمل‌ خوراکی نیز مصرف شود به احتمال زیاد نمی‌تواند دوباره خود را بازیابی کند تا آرتروز را کاملا درمان نماید و بدن فرد را به حالت اولیه برگرداند. از سوی دیگر، با توجه به پژوهشی که در سال 2018 در ژورنال PLOS One منتشر شد اذعان داشت که درصورتی که کلاژن از طریق عمل جراحی در مفاصل قرار داده شود، می‎تواند درمانی امیدبخش برای آرتروز باشد.

طبق مطالعه‌ای که در ژورنال مهندسی زیست پزشکی OnLine منتشرشد، کلاژن در درمان زخم‌ها و جراحات موثر عمل کرده است و بیش از 2000 سال است که برای این کار مورد استفاده قرا می‌گیرد. در این حالت کلاژن به صورت موضعی، و اغلب به همراه سایر پروتئین‌های ساختاری و آنتی‌بیوتیک‌ها استعمال می‌شود تا زخم و جراحت را بهبود بخشد و از بروز عفونت جلوگیری کند.

به عنوان مثال، پژوهشی که در سال 2014 در نشریه‌ی Biopolymers منتشر شد، نحوه‌ی قرارگیری اسفنج یا ژل کلاژن برای درمان سوختگی شدید را شرح می‌دهد. اسفنج، ضمن محافظت از پوست در برابر عفونت، سبب می‌شود که پوست حالت مرطوب‌مانند خود را حفظ کند و کلاژن به عنوان بستر و ساختاری برای بازسازی سلولها و تولید کلاژن جدید عمل می‎کند.

گرچه متخصصین توصیه می‌کنند که بهتر است به جای مصرف مکمل کلاژن، از رژیم غذایی سالم استفاده کنید و به صورت روزانه کرم‌های ضدآفتاب و مرطوب‌کننده را استعمال نمایید.

آیا باید مکمل کلاژن مصرف کنید؟

کلاژن یکی از عناصر محبوب موجود در مکمل‌های خوراکی و کرمهای موضعی است. برخی مکمل‌های کلاژن می‌توانند سلامت پوست را بهبود بخشند، درد مفاصل را تسکین دهند، استحکام مو و ناخن را افزایش دهند، به سلامت مغز و روده کمک کنند و در کاهش وزن نیز موثر باشند.

اگرچه کلاژن موضعی برای درمان زخم مفید است اما شواهدی وجود دارد که ثابت میکند مصرف این مکمل‌ها به همراه رتینوئیدها، رتینول، سرامیدها یا سالیسیک اسید (بسته به نیازهای پوست فرد) راه بسیار موثری برای حفظ سلامت پوست به حساب می‌آید و فواید پزشکی واقعی برای مو، پوست یا ناخن دارد.

در مورد ادعاهای بهداشتی که پیرامون مکمل‌های کلاژن وجود دارد، شکاک باشید و زود آنها را نپذیرید. علاوه بر این، سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) نیز تایید مکمل‌های کلاژن را با همان سختگیری‌هایی که برای تایید داروها دارد، انجام نمی‌دهد. این بدان معناست که لازم نیست شرکتهای سازنده‌ی مکملهای کلاژن قبل از واردکردن محصولات خود به بازار، ثابت کنند که این مکمل‌ها ایمنی یا اثربخشی لازم را دارند.

ویتامین‌های موجود در غذا – نه مکمل‌ها – در افزایش طول عمر نیز نقش دارند.

کلاژن موجود در بسیاری از مکمل‌ها (که معمولا از منابع حیوانی ماند استخوان گاو یا پوست ماهی تامین می‎شوند) تحت پردازش غذایی بسیار زیادی قرار گرفته‌اند. این امر، با تجزیه‌ی کلاژن به پپتیدها، که زنجیره‌های کوتاه آمینواسیدی هستند، ساختار کلاژن را نابود می‌کند. محصولی که حاصل میشود کلاژن هیدرولیزشده نام دارد، که قابل حل در آب است و از این رو ترکیب آن در لوسیون و یا خشک‌کردن و قراردادن آن در قرص راحتتر است.

هنگامی که می‌خواهید درخصوص مصرف مکمل کلاژن تصمیم‎گیری کنید باید در اولین قدم به اهمیت وجود کلاژن در رژیم غذایی و سبک زندگی سالم توجه نمایید. اضافه‌کردن مکمل به رژیم غذایی نامناسب هیچ تاثیری در سلامت شما نخواهد داشت. روی عوامل موثر در سبک زندگی و یک رژیم غذایی متعادل تمرکز کنید.

کلید واژه :

پودر کلاژن چیست ، آمپول کلاژن چیست ، قرص کلاژن چیست ، کرم کلاژن چیست ، کلاژن چیست ، کلاژن مو چیست ، انواع کلاژن ، کلاژن سازی پوست صورت در خانه