انواع اسکار زخم و روش های درمان آن

انواع اسکار زخم و روش های درمان آن

اسکار زمانی ایجاد می شود که پوست به ترمیم زخم های ناشی از تصادف، بیماری یا جراحی می پردازد. اسکار بخشی طبیعی از روند التیام و درمان جراحت است. با بهبود زخم های ایجادشده، بدن شروع به تولید فیبرهای جدید کلاژن در محل زخم می کند تا جایگزین فیبرهای آسیب دیده شوند.

هرچه پوست آسیب بیشتری دیده باشد و زخم تا عمق زیرین پوست امتداد پیدا کرده باشد، التیام آن مدت زمان بیشتری طول می کشد و این امر اغلب منجر به بروز اسکار قابل توجه می گردد.

نحوه تشکیل اسکار تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سن فرد و محل زخم در صورت یا سایر نواحی بدن است.

کرم سیکالفیت برای جای زخم

به عنوان مثال:

× پوست جوان تر، ترمیم های قوی تری انجام می دهد و تمایل آن به بهبود بیشتر است، در نتیجه اسکارهای بزرگتر و ضخیم تری ایجاد می شود.

× پوست روی استخوان فک سفت تر از پوست ناحیه ی گونه است و این امر سبب بیشتر دیده شدن جای زخم و اسکار می شود.

× اگر جای زخم (اسکار) فرورفته یا برجسته شود، سایه های نامنظمی در آن ناحیه دیده می شود که ظاهری ناهموار و غیریکدست به پوست می دهد.

× جای زخمی که در ناحیه ی خطوط خنده و اخم ایجاد شده باشد و یا اسکاری که پهن تر از چین و چروک روی صورت باشد معمولا بیشتر دیده می شود، زیرا مانند چین و چروک نیست که از یک الگوی طبیعی پیروی کند یا مانند خط و خطوطی به نظر برسد که به صورت طبیعی ایجاد شده است.

هر کدام از عوامل فوق، یا ترکیبی از آنها می تواند منجر به ایجاد اسکاری شود که طبیعی است اما بایستی تحت درمان قرار گیرد تا محو یا کمرنگ شود. برخی اسکارها ممکن است طی ۶ الی ۱۸ ماه خود به خود از بین بروند.

انواع اسکار

انواع مختلفی از اسکار وجود دارد که به لحاظ ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند. علاوه بر این، مجموعه ای از روش های درمانی نیز وجود دارد که برای اصلاح اسکار به کار برده می شوند. متخصص پوست یا جراح پلاستیک با توجه به نوع و اندازه ی اسکار، مناسب ترین روش درمانی را تعیین می کند.

اسکارهای دارای تغییر رنگ و سطح ناهموار: با بهبود زخم ها، بافت اسکار تشکیل می شود. اسکار ممکن است در ابتدا قرمز و ضخیم به نظر برسد و سپس به تدریج کمرنگ و محو شود. معمولا بسیاری از اسکارهایی که به صورت فعال بهبود می یابند، در سه ماه اول شکل ظاهری نامناسبی دارند و با گذشت زمان به خوبی بهبود پیدا می کنند. این نوع اسکارها دردناک نیز نیستند.

اسکار هایپرتروپیک: این نوع اسکار زمانی ایجاد می شود که مقادیر زیادی کلاژن در محل آسیب تشکیل گردد. این اسکارها معمولا قرمز و برجسته هستند و ممکن است خارش و درد نیز داشته باشند. اسکار هایپرتروپیک معمولا از ناحیه ی زخم فراتر نمی رود (بزرگتر از زخم نیست)، اما ممکن است در چند ماه اول ضخامت زیادی داشته باشد.

کلوئیدها: کلوئیدها رشد غیرنرمال بافت فیبری هستند که در اثر تولید بیش از حد کلاژن در طول فرآیند بهبود زخم ایجاد می شود. اسکارهای کلوئیدی بر روی زخم های قدیمی ایجاد می شوند. این اسکارها به صورت گرهک ها یا ندول های برجسته و قرمزرنگ در محل آسیب ظاهر می شوند و ممکن است خارش و درد نیز داشته باشند.

این نوع اسکارها از محل زخم نیز فراتر می روند (بزرگتر از زخم هستند). به نظر می رسد افرادی که پوست تیره تری دارند (پوستشان رنگدانه های بیشتری دارد)، بیشتر مستعد تشکیل اسکار کلوئیدی می باشند.

اسکارهای کلوئیدی می توانند در هر ناحیه ای از بدن تشکیل شوند، اما اغلب در نواحی کم چربی مانند صورت، گردن، گوش، سینه یا شانه ایجاد می شوند.

اسکارهای انقباضی: این نوع اسکار سبب محدودیت در حرکت می شود، زیرا در زمان بهبود زخم، پوست و بافت زیرین آن، در یکدیگر کشیده می شوند. اسکارهای انقباضی زمانی ایجاد می شوند که مقدار زیادی بافت از بین رفته باشد، به عنوان مثال پس از سوختگی. همچنین ممکن است این نوع اسکار در محلی که زخم از مفصل عبور می کند، ایجاد شود و حرکت انگشتان، آرنج، زانو یا گردن را محدود کند.

انواع اسکار کدام است؟

اسکارها می توانند در هر قسمت از پوست ایجاد شوند. انواع مختلفی از اسکار وجود دارد که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم:

اسکار انقباضی: این نوع اسکار اغلب پس از سوختگی ایجاد می شود. اسکار انقباضی سبب سفت‌شدگی و انقباض پوست می شود. این اسکارها گاهی روی مفاصل و یا در محل عضلات و اعصاب ایجاد می شوند و بدین ترتیب می توانند سبب محدودیت در حرکت اندام های مختلف بدن شوند.

اسکار آتروفیک (فرورفته): این اسکارهای فرورفته اغلب دراثر آبله مرغان یا آکنه ایجاد می شوند. شکل ظاهری آنها مانند حفره های گرد یا فرورفتگی های کوچک در پوست است. به این اسکارها آیس پیک نیز می گویند (اسکار مثلثی) و بیشتر روی پوست صورت ایجاد می شوند. اسکارهای آکنه ممکن است با افزایش سن بیشتر مشخص شوند، زیرا پوست به مرور خاصیت ارتجاعی و قدرت کلاژن سازی خود را از دست می دهد.

اسکار صاف (مسطح): این نوع اسکارها در ابتدا مقداری برآمدگی دارند اما با گذشت زمان و التیام، سطح صافی پیدا می کنند. اسکارهای صاف اغلب صورتی یا قرمز رنگ هستند. با گذشت زمان رنگ آنها تیره تر یا روشن تر از پوست اطراف می شود.

اسکارهای کلوئیدی: این اسکارها روی سطح پوست ایجاد می شوند و از ناحیه ی آسیب دیده (زخم) فراتر می روند (بزرگتر هستند). بافت اسکار که ناشی از رشد بیش از حد سلولهای ناحیه آسیب‌دیده است می تواند بزرگتر شود و بسته به محل تشکیل، گاهی سبب محدودیت در حرکت نیز می گردد.

اسکارهای هیپرتروفیک (برجسته): اسکار هیپرتروفیک با لمس انگشتان به خوبی قابل تشخیص است. این اسکارهای برجسته با گذشت زمان کوچکتر می شوند اما هرگز به طور کامل صاف و یکدست نخواهند شد. اسکارهای هیپرتروفیک بر خلاف اسکارهای کلوئیدی رشد نمی کنند و از ناحیه ی آسیب دیده فراتر نمی روند.

ترک های پوستی (استرچ مارک): در شرایطی که پوست طی مدت زمان کوتاهی منبسط یا منقبض شود، بافتهای همبند زیر پوست دچار آسیب دیدگی می شوند. ترک های پوستی اغلب در دوران بارداری، بلوغ و یا پس از افزایش/ کاهش وزن ایجاد می شوند. این نوع اسکارها معمولا روی سینه، شکم، ران و بازوها تشکیل می گردند.

ممکن است بافت اسکار در داخل بدن نیز ایجاد شود. بافت اسکار داخلی می تواند در اثر جراحی (مانند چسبندگی شکم) و یا برخی بیماری ها مانند سندرم آشرمن و پیرونی باشد. انواعی از بیماری های خودایمنی مانند اسکلرودرمی نیز وجود دارند که سبب التهاب پوست شده و تغییرات پوستی مانند ایجاد اسکار را موجب می شوند.

درمان اسکار

تکنیک ها و روشهای زیادی وجود دارند که می توانند اسکار را تا حد زیادی محو و کمرنگ کنند. با این حال، هیچ نوع اسکاری به طور کامل محو نمی شود و هیچ روشی نیز وجود ندراد که جای زخم را حذف کرده و آن را به حالت طبیعی قبل از ایجاد زخم برگرداند.

مهمترین مرحله در درمان اسکار، مشاوره دقیق بیمار و متخصص پوست است تا مشخص شود که بیمار بیشتر درباره ی چه بخشی از اسکار حساس است و پس از آن، بهترین درمان تعیین گردد.

اکثر روشهای درمانی زیر معمولا در مطب متخصصین پوست انجام می شود. صرفا درمان اسکارهای شدید، مانند سوختگی بخش وسیعی از بدن، ممکن است نیازمند بیهوشی عمومی یا بستری شدن در بیمارستان باشد.

اصلاح اسکار از طریق جراحی

اصلاح و درمان اسکار از طریق جراحی می تواند سبب تغییر اندازه، عمق یا رنگ اسکار شود و بدین ترتیب، ظاهر بهتری به آن بدهد. اصلاح اسکار از طریق جراحی معمولا منجر به کمرنگ شدن آن می شود. با توجه به این که هر اسکار ظاهر متفاوتی دارد، درمان آنها نیز به روش های گوناگونی انجام می شود.

اصلاح اسکار از طریق جراحی، روشی است برای از بین بردن اسکار و یکدست کردن پوست به صورت طبیعی تر و به توانایی کشسانی پوست در طول زمان بستگی دارد. اصلاح اسکار به روش جراحی بهترین روش ممکن برای اسکارهای پهن یا گسترده، اسکارهای نواحی ای از بدن که بیشتر در معرض دید هستند و یا اسکارهایی که به صورت الگو یا فرم خاصی بهبود یافته اند.

اسکارهای پهن و گسترده را اغلب می توان برش داد و ناحیه را بخیه زد، در نتیجه جای زخم نازک تر می شود. همچنین می توان از پهنا و طول اسکار نیز کاست. ممکن است در طی جراحی، پزشک به جای برش های منظم با خطوط صاف، از برش های نامنظم و خطوط شکسته استفاده کند تا اسکار به حالت خطوط شکسته درآید و تشخیص آن دشوارتر باشد.

گاهی اوقات می توان جهت اسکار را تغییر داد. به گونه ای که همه یا بخشی از اسکار که از خطوط و چین و چروک های طبیعی روی صورت عبور می کند، به داخل چین و چروک بیفتد و کمتر در معرض دید باشد. این روش را همچنین می توان برای منحرف کردن اسکارها به نواحی کمتر قابل رؤیت استفاده کرد، مانند خط مو یا نواحی اتصال طبیعی در صورت و بدن (مثلا محل برخورد و تلاقی بینی و گونه ها).

بهترین نتایج زمانی حاصل می شوند که اسکار برداشته شود و لبه های زخم، بدون حرکت یا کشش روی پوست، به یکدیگر نزدیک شوند.

درم ابریژن

درم ابریژن روشی برای درمان اسکارهای آکنه، جوش های پوستی، جای برخی زخم های جراحی و یا ناهنجاری های جزئی روی سطح پوست است. در این روش، متخصص پوست از یک دستگاه الکتریکی برای برداشتن لایه های سطحی پوست استفاده می کند تا کانتور هموارتری به سطح پوست بدهد. درم ابریژن می تواند برخی اسکارهای خاص را بهبود بخشد اما نمی تواند اسکار را کاملا از بین ببرد.

پس از درم ابریژن معمولا بیماران می توانند ظرف مدت یک هفته به محل کار بازگردند. درصورتی که مشکل آنان جزئی باشد، تنها یک جلسه درم ابریژن کفایت می کند. اما اگر نقایص آنان عمیق و گسترده باشد، مانند اسکارهای عمیق آکنه، ممکن است به چند جلسه درم ابریژن نیاز داشته باشند.

جوانسازی پوست با لیزر و لیزر رنگی پالس دای

یکی دیگر از روشهای بهبود اسکارهای جراحی، آکنه، آبله مرغان و سایر اسکارها، اصلاح اسکار با لیزر است. از اشعه پرانرژی برای از بین بردن یا بازسازی پوست اضافی و آسیب دیده استفاده می شود. بیماران معمولا در عرض یک هفته پس از لیزردرمانی به سرکار بازگشته یا فعالیت های عادی خود را از سر می گیرند. اما ممکن است پوست به مدت چند هفته یا ماه به رنگ صورتی درآید. این اتفاق به ویژه پس از جوانسازی پوست با لیزر دی اکسید کربن رخ می دهد.

انواع لیزر برای انواع مختلف مشکلات پوستی وجود دارد. به عنوان مثال، لیزر رنگی پالس دای از نور زرد برای از بین بردن قرمزی اسکار و صاف کردن اسکارهای برجسته (اسکارهای هیپرتروفیک یا کلوئیدی) استفاده می کند. این نوع اسکارها معمولا هر دو ماه یکبار به دو یا چند جلسه لیزر رنگی پالس دای نیاز دارند. لیزر رنگی پالس دای همچننی می تواند خارش و احساس سوزش در جای زخم (اسکار) را بهبود بخشد.

اسکارهای آکنه یا سایر اسکارهایی که ظاهری فرورفته دارند (آتروفیک) را نیز می توان از طریق جوانسازی پوست با لیزر بهبود بخشید.

فیلرهای بافت نرم (کلاژن، هیالورونیک اسید یا تزریق چربی)

مواد تزریقی مختلفی برای هموارسازی سطح اسکارهایی که ظاهری فرورفته دارند، موجودند. مقدار ماده ی تزریقی به اندازه و سختی اسکار بستگی دارد. بدین منظور می توان از کلاژن گاوی و یا انسانی استفاده نمود.

پس از تزریق می توان نتایج را بلافاصله مشاهده نمود. اما باید توجه داشت که این نتایج دائمی نیستند و تزریق کلاژن نیازمند تمدید است. تزریق هیالورونیک اسید معمولا ماندگاری بیشتری دارد. تزریق چربی بدن خود بیمار یا فاسیای اهدایی (نوعی بافت انسانی) نیز برای اسکارهای عمیق و ضخیم کاربرد دارد.

متخصص پوست در خصوص فیلرهای مناسب و دردسترس صحبت می کند و شما را یاری می دهد تا بهترین گزینه را برای بهبود اسکار خود انتخاب نمایید. در حال حاضر تحقیقات متعددی برروی فیلرهای ماندگارتر در حال انجام است.

پانچ گرافت و پانچ اکسیزیون

پانچ گرافت ها تکه های بسیار کوچکی از پوست معمولی هستند که جایگزین پوست حاوی اسکار می شوند. در این روش از یک کاتر کوکی دایره ای کوچک برای ایجاد یک حفره ی ریز روی پوست و برداشتن اسکار استفاده می شود. سپس ناحیه موردنظر با آن تکه پوست معمولی که فاقد اسکار است (به آن پلاگ می گویند)، پر می شود. پلاگ معمولا از پوست پشت گوش گرفته می شود. پلاگ ها به مدت پنج تا هفت روز بعد در ناحیه موردنظر جای می گیرند و طبیعی به نظر می رسند.

از طرف دیگر، در روش پانچ اکسیزیون، از بخیه برای بستن حفره های روی پوست استفاده می شود که در اثر پانچ نواحی کوچکی از پوست ایجاد شده اند. بخیه ها حدود پنج الی هفت روز بعد برداشته می شوند. اگرچه بعد از پانچ گرافت و پانچ اکسیزیون نیز زخم هایی روی پوست ایجاد می شود اما سطح پوست صافتر می شود و خیلی کمتر از اسکارهای عمیق در معرض دید است. بهتر است اسکارهای عمیق یا اسکار آکنه به وسیله پانچ گرافت یا پانچ اکسیزیون درمان شوند.

لایه برداری شیمیایی

در این روش، از یک محلول شیمیایی برای برداشتن لایه سطحی پوست استفاده می شود. انجام این کار می تواند اسکارهای عمیق و فرورفته را هموار ساخته و رنگ یکدست تری به پوست بدهد. این روش برای اسکارهای سطحی کم عمق بسیار مفید است.

ماده شیمیایی موردنظر به وسیله ی گاز استریل یا یک اپلیکاتور معمولی که مقداری پنبه در انتهای وجود دارد، از پیشانی تا روی گونه ها و سپس چانه استعمال می شود. مواد شیمیایی مختلف سبب لایه برداری با شدت های مختلف می شوند. لایه برداری های سبک دوره ی بهبود ندارند، اما در لایه برداری های عمیق تر ممکن است بهبودی پوست تا حدود دو هفته طول بکشد. شدت و رنگ اسکار تعیین کننده ی شدت لایه برداری است.

سایر روشهای درمان اسکار

استفاده از بانداژهای فشاری و ماساژدادن نیز اگر چندین ماه به صورت منظم انجام شود می تواند برخی اسکارها را هموارتر و صاف تر کند.

ژلها، کرم ها و بانداژهای حاوی سیلیکون نیز در کاهش ضخامت اسکار و تسکین درد موثرند. این محصولات باید به صورت منظم استفاده شوند. توجه داشته باشید که نتایج حاصله نیز فرد به فرد متفاوت است. بیمار می تواند در کنار تزریق بافت اسکار، از ژلهای حاوی سیلیکون نیز به منظور بهبود و صاف شدن اسکارهای برجسته در منزل استفاده کند.

کرایوتراپی (سرما درمانی) نیز به صورت انجماد لایه های فوقانی پوست است که سبب ایجاد تاول روی پوست می شود تا بدان طریق، بافت اضافی تشکیل شده روی اسکار برداشته شود.

کورتیزون (استروئید) تزریقی یا نواری نیز تاثیر بسزایی در نرم کردن اسکارهای بسیار خشن (یا کلوئیدها) دارد که سبب کوچک و صاف شدن آنها می شود. این روش درمانی (در کنار لیزر رنگی پالس دای) برای اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدی موثر است.

اینترفرون نوعی ماده شیمیایی است که به ناحیه ی اسکار تزریق می شود و می تواند به نرم شدن و بهترشدن ظاهر اسکار کمک نماید.

استفاده صحیح و حرفه ای از لوازم آرایش نیز می تواند تاثیر قابل توجهی در پوشاندن جای زخم و اسکار داشته باشد. پزشکان بیماران خود را تشویق می کنند تا پس از درمان اسکار، آرایش کنند. آرایش ظاهر فرد را بهتر نشان می دهد و در عین حال، طبیعت روند درمان و بهبود را تکمیل می کند.